Ký ức Quận 2: bóng dáng một con phà Thủ Thiêm

Thủ Thiêm nằm bên kia sông Sài Gòn cách đây một trăm năm là khu vực ngoại thành, toàn đồng ruộng, bưng biền, nhà lá lụp xụp. Ngoài nông dân thuần túy ngày ngày bám chân trên ruộng đồng còn có một tầng lớp thầy, thợ sớm tối xuôi ngược con phà Thủ Thiêm bám nghề bươn chãi làm ăn. Con phà như một cầu nối giữa hai bờ sông ngày ấy còn nhiều dừa nước, bần, đước, dẹt ken dày, xanh biệt mù phía Thủ Thiêm và lũ chim hải âu lượn lờ kiếm mồi trên sóng nước.

Có bao nhiêu lượt người, bao thế hệ từ tuổi thơ cho đến tuổi già bao gồm nam, phụ, lão, ấu đã đi qua con phà mang bóng dáng của một trăm năm ấy có lẽ không có con số thống kê đầy đủ. Nhưng thời gian đã ghi được dấu ấn mãnh liệt trên con phà đã làm xong nhiệm vụ lịch sử nối hai bờ sông Sài Gòn lui về quá khứ khi cửa hầm chui Thủ Thiêm mở ra cho những dòng xe xuôi ngược từ đáy sông trồi lên mang dấu ấn của giai đoạn lưu thông hiện đại rút ngắn khoảng cách giữa hai bờ sông, từ Sài Gòn qua Thủ Thiêm chỉ còn 5-7 phút thay vì 20-25 phút.

Tôi còn nhớ lần đầu tiên qua phà Thủ Thiêm là năm tôi học lớp đệ thất (lớp 6 bây giờ) trường Nguyễn Văn Khuê, một ngôi trường tư thục, danh tiếng nằm trên đường Nguyễn Thái Học Quận 1. Cả nhóm bạn ngồi cùng bàn rũ nhau qua Thủ Thiêm vớt cá lia thia, đi bộ qua phà, quần thảo với những đám ruộng lầy, đầy cỏ năn tìm bọt cá lia thia đóng trong dấu chân trâu cả buổi trưa rồi đi bộ, qua phà về lại bên này sông. Phà Thủ Thiêm hồi ấy còn ọp ẹp như một chiếc xà lan có mui loay hoay mất hơn nửa giờ mới đưa được khách qua sông.

Trẻ em được mua “nửa vé”, nhưng tôi và nhóm bạn thường không mua vé mà đi chui theo đúng nghĩa đen vì trước khi lên cầu xuống phà có hàng rào chặn, ông soát vé loay hoay với hàng lô hàng lốc những người lớn và xe đạp, xe gắn máy, lũ “trẻ em” đi bộ chúng tôi thừa cơ chui qua giữa dòng người qua khỏi cửa ải là tung tăng chân sáo qua cầu. Khi phà tách bến tôi dựa lan can tha hồ mà nhìn sông nước, lũ chim hải âu hồi đó rất dạn dĩ, cứ bay theo phà tìm mồi, cứ tưởng đưa tay lên là đụng được cánh những con chim đang chấp chới trước mắt.

Khi con phà Thủ Thiêm hiện đại hơn, vượt sông nhanh hơn lũ trẻ em chúng tôi đã thành người lớn, đi xe máy, chở nhau qua phà, rẽ theo hướng tay phải tìm đến quán vịt ba món nổi tiếng, hoặc uống cà phê sân vườn trong những dịp sinh nhật, thi đỗ. Thủ Thiêm đã không còn cảnh “ngoại ô đèn vàng” nữa mà đồng ruộng đã thu hẹp dần, nhà cửa mọc lên san sát thành phố chợ, những con đường lầy lội đã tráng nhựa thẳng tắp. Có giai đoạn tôi lại thích qua Thủ Thêm để được chạy xe thong dong trên những con đường cũ, tìm lại bóng hình xưa, một bóng trăng xưa sáng vằng vặc trong ký ức, những phút giây hoài niệm. Nghe lại tiếng vạt sảnh trong vệ cỏ, tiếng dế gáy khan, hoặc tiếng ếch kêu trong ao đầm, bưng lác nhưng tuyệt không thấy đâu, chỉ quán xá xập xình và những con đường đầy bụi, ồn ào tiếng xe và đủ thứ âm thanh cuồng nộ.

Lần cuối cùng tôi qua phà Thủ Thiêm là đi ăn với một cô bạn từ nước ngoài về. Cô ấy xa quê hương nhiều năm, về nước muốn ăn món vịt nấu chao ở chính ngôi quán xưa mà cả nhóm bạn thời cấp III thường tới ăn. Trùng hợp làm sao, hôm ấy cũng là đêm cuối cùng của con phà Thủ Thiêm đi hết cuộc hành trình lịch sử một trăm năm của mình giữa hai bờ sông đầy bóng dáng kỷ niệm của chúng tôi. Lúc trở về, đứng trên phà nhìn xuống mặt nước sông sóng gợn dập dềnh, tôi và cô bạn có lẽ đều chìm đắm trong tâm trạng tiếc nuối, nhớ tưởng tới khoảng thời gian ngàn trùng sắp sửa khuất bóng theo con phà mà chút nữa thôi, vào lúc nửa đêm nó cũng sẽ lùi vào quá khứ. Sáng sớm ngày mai, những người đi dạo dọc bờ sông Sài Gòn trong sương sớm chắc cũng nhớ ngẩn ngơ bóng dáng con phà Thủ Thiêm mờ mờ ảo ảo lầm lũi vượt khoảng sông rộng, tiếng máy u u của nó như vẫn còn trộn lẫn vào những con sóng xô đẩy nhau tiến vào bờ đá xanh không còn bóng dáng cây cầu phà nối dài như một cánh tay chới với, hụt hẫng hướng ra ra ngấn nước giũa sông.

Cô bạn gái của tôi đã trở ra nước ngoài mà không có dịp đi qua hầm Thủ Thiêm, xem thông tin trên mạng cô gọi về hỏi tôi đã qua hầm chui hiện đại ấy mấy lần rồi, chắc là đẹp lắm, còn đi nhanh thì khỏi phải nói rồi, đúng không?. Tôi bảo với cô ấy đã đi tham quan một chuyến ngày khánh thành hầm và một lần đi uống cà phê Rio trên đường Trần Não. Hầm rất đẹp, xe máy chạy rất nhanh, không kịp hết buồn nếu người ta yêu nhau và nói lời chia tay ở bên kia cửa hầm Thủ Thiêm. Cô bạn tán thành ngay và tỏ vẻ tiếc nuối cho con phà Thủ Thiêm đã lùi vào quá khứ. Con người ta rất mâu thuẫn về mặt tình cảm và phát triển kinh tế còn xã hội thì hầu như không chút lãng mạn khi dứt bỏ những con phà mà trên đó không biết bao nhiêu cập tình nhân đã gặp gỡ, quen nhau, yêu nhau rồi thành chồng vợ hoặc chia tay. Những con phà chở thời gian và năm tháng, chở cả bao mùa mưa nắng mà thành những kỷ niệm khó quên cho một đời người.

Có lẽ tôi là một trong nhiều người dân thành phố không thể quên con phà Thủ Thiêm. Từ ngày về lại Quận 4, mỗi sáng tôi vẫn cố ý đi qua cầu Quây đã được xây lại rộng, dài, hiện đại hơn xưa, dưới đó là cửa hầm Thủ Thiêm phía quận 1 để ra Bến Bạch Đằng theo cách gọi của dân cố cựu đất Sài Gòn và chạy ngang bến phà Thủ Thiêm. Không còn bóng dáng con phà sơn màu trắng, lầm lũi quay đầu, xa bờ bên này hướng ra sông về phía Thủ Thiêm nữa nhưng bóng dáng thời gian 100 năm nó hiện diện và bao kỷ niệm từ thủa ấu thơ cho tới ngày hôm nay vẫn còn. Rất đậm nét và khó phai mờ.

Tác giả: Từ Kế Tường

Chia sẻ thêm của độc giả khi đọc bài viết về những kỷ niệm bên phà Thủ Thiêm

C. Dương Thị Thu Thủy viết: “Ký ức phà Thủ Thiêm với năm cuối cấp 3 cùng lũ bạn qua bên trường Đồng Khởi (tt luyện thi Lý Tự Trọng) ôn thi ĐH. Mỗi khi đi học vào mùa nước thủy triều dâng lên là ôi thôi, đường hóa thành sông, 2 bên nhà dân nước ngập vào sâu trong nhà, người đi đường thì thì xe bị chết máy…phải dong bộ…đến hết chỗ bị ngập, sau đó là tháo bugi xe , thổi cho khô rồi nổ máy chạy tiếp… Đi đến đoạn gần phà Thủ Thiêm thì nhộn nhịp và ồn ào hẳn. Mua vé phà thì đem theo cái thẻ sinh viên ra để được giảm phí. Lên phà tắt máy và tận hưởng cái gió , cái mùi đặc trưng của sông Sg thật trong lành và mát mẻ… Cứ thế mỗi ngày 2 bận đi và về, từng chuyến phà xuôi ngược , sẽ mãi không thể nào quên. Cảm ơn tác giả bài viết đã gợi nhớ về kỷ niệm phà Thủ Thiêm”

A. Lucy Lương: “Ngày trước , trốn học cùng nhỏ bạn đi gửi xe xong mua vé lên phà ngồi, phà chạy qua chạy lại, 2 đứa 8 đủ chuyện , ngắm sông đêm mát rượi xong tầm 8h30 xuống lấy xe đi về . Hình như tốn 1k/2 đứa . Giờ mọi thứ qua rồi, nhỏ đó cũng xa Sài Gòn rồi.”